Περιβαλλοντικό έγκλημα και οικονομικό σκάνδαλο
* Το κόστος εκτινάσσεται, μαζί με τα κέρδη των αναδόχων
Του
Γιώργου Μπάλια*
Ανακοινώθηκε επίσημα, την περασμένη Πέμπτη, ότι θα κατασκευαστούν στην Αττική τέσσερα εργοστάσια για τη διαχείριση των απορριμμάτων, τα οποία εντάσσονται στη γενικότερη πολιτική που ακολουθείται σε όλη την Ελλάδα με την ίδια συνταγή (Δυτική Μακεδονία, Πελοπόννησο, Σέρρες, Αιτωλοακαρνανία, Αχαΐα κ.ά.). Το κοινό χαρακτηριστικό τους στοιχείο είναι η κατασκευή εργοστασίων μηχανικής ανακύκλωσης, βιοξήρανσης-καύσης και ΧΥΤΑ τεράστιων διαστάσεων. Το κόστος μόνο στην Αττική θα ανέλθει στο ποσόν των 1,2 δισ. ευρώ και η όλη διαδικασία θα γίνει με τη μέθοδο ΣΔΙΤ, δηλαδή και με τα χρήματα των ελλήνων πολιτών που θα διατεθούν για την υλοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων.
Πρόκειται για περιβαλλοντικό έγκλημα και για οικονομικό σκάνδαλο πρωτοφανές για κράτος μέλος της ΕΕ διότι τέτοια έργα δεν γίνονται πουθενά αλλού, καθόσον αφενός μεν δεν επιτρέπονται από τη νομοθεσία, αφετέρου βρίσκονται σε απόκλιση από την πολιτική της ΕΕ στο συγκεκριμένο τομέα όπου ο στόχος που τίθεται είναι η «Ευρωπαϊκή κοινωνία ανακύκλωσης». Εδώ, λοιπόν, ακολουθείται η αντίθετη πορεία, δηλαδή η ενθάρρυνση της παραγωγής όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ποσότητας απορριμμάτων, τα οποία θα οδηγούνται υπό σύμμικτη μορφή στα εργοστάσια διαλογής και στους ΧΥΤΑ. Έτσι θα εξασφαλίζονται τα κέρδη του επενδυτή, αφού αυτά θα είναι ανάλογα με την ποσότητα των εισερχόμενων απορριμμάτων. Μερικά στοιχεία τα οποια παραθέτουμε στη συνέχεια, μας δείχνουν το εύρος των παρανομιών από τη σκοπιά της προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας των πολιτών, αλλά και την έκταση του οικονομικού σκανδάλου.
Αντίθετη στη νομοθεσία!
Η προτεινόμενη, λοιπόν, από την τρικομματική κυβέρνηση διαχείριση των απορριμμάτων είναι παράνομη διότι παραβιάζει τη νομοθεσία (ευρωπαϊκή και ελληνική), η οποία επιβάλλει να τηρείται ιεράρχηση στη διαχείριση των αποβλήτων (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση-κομποστοποίηση, αξιοποίηση και τελική διάθεση). Εν προκειμένω, η επιλογή της κατασκευής των συγκεκριμένων εργοστασίων και ΧΥΤΑ, στα οποία θα εισέρχονται όλα τα σύμμικτα απορρίμματα, ακυρώνει την παραπάνω ιεράρχηση, καθόσον παραμερίζονται τα στάδια της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης-κομποστοποίησης. Η μηχανική διαλογή των απορριμμάτων είναι απλώς το φύλλο συκής, για να αποκρυβεί το γεγονός ότι θα είναι ελάχιστη έως μηδαμινή η ανακύκλωση και αξιοποίησή τους με αποτέλεσμα το συντριπτικό μέρος τους να θάβεται στους παρακείμενους ΧΥΤΑ. Απόδειξη αυτού άλλωστε είναι το ότι οι προδιαγραφές των ΧΥΤΑ αντιστοιχούν ακριβώς στην ποσότητα των σύμμικτων απορριμμάτων που εισέρχονται στα εργοστάσια!
Καμία πρόβλεψη για μείωση απορριμμάτων
Η πρόβλεψη για την ποσότητα των απορριμμάτων που θα εισέρχονται στα εργοστάσια και στους ΧΥΤΑ (1,3 εκατ. τόνοι ετησίως), είναι περίπου το σύνολο των παραγόμενων αποβλήτων στην Αττική. Ωστόσο, στη νομοθεσία προβλέπεται ότι για ένα είδος αποβλήτων, τα βιολογικά απόβλητα (κυρίως πράσινα απόβλητα κήπων, αγρών κλπ, όπως επίσης οργανικά απόβλητα εστιατορίων, ξενοδοχείων κ.λπ.) υφίσταται υποχρέωση για διαλογή στην πηγή και για ανακύκλωση-κομποστοποίηση. Η υλοποίηση της παραπάνω υποχρέωσης θα είχε σαν αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της εισαγόμενης ποσότητας απορριμμάτων. Να σημειωθεί ότι στη Γαλλία –με βάση τα στοιχεία της κυβέρνησης- τα βιολογικά απόβλητα αντιστοιχούν στο 30% περίπου των αστικών απορριμμάτων και για το λόγο αυτό η γαλλική διοίκηση οργάνωσε τη διαχείριση των εν λόγω αποβλήτων σύμφωνα με τη νομοθεσία, μειώνοντας αντίστοιχα τη συνολική ποσότητα. Επομένως, η παραπάνω εκτίμηση της κυβέρνησης για την εισερχόμενη ποσότητα των σύμμικτων αποβλήτων γίνεται χωρίς να λαμβάνεται υπόψη αυτή η υποχρέωση, πολλώ δε μάλλον που παραβιάζεται. Ο λόγος είναι προφανής: με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η ποσότητα των εισερχόμενων απορριμμάτων και κατά συνέπεια αυξάνονται, αντίστοιχα, τα κέρδη των επιχειρηματιών. Πρόκειται, όπως είναι φανερό, για καραμπινάτη παρανομία.
Επίσης, σύμφωνα με το σχέδιο, στα εργοστάσια που θα κατασκευασθούν θα γίνεται ανακύκλωση μέρους των εισερχόμενων απορριμμάτων μετά τη μηχανική διαλογή τους. Αυτό, όμως, προγραμματίζεται χωρίς να έχει εξασφαλιστεί εκ των προτέρων, όπως απαιτεί η νομοθεσία, η δυνατότητα ανακύκλωσης των προκυπτόμενων υλικών που προκύπτουν. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η διαδικασία ανακύκλωσης των αποβλήτων υπόκειται σε αυστηρά κριτήρια, έτσι ώστε να μην οδηγηθούμε σε αντίθετα αποτελέσματα, δηλαδή σε προσβολή του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου. Γι’ αυτό το λόγο, αρκετά κράτη μέλη (Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία κλπ) έχουν θεσπίσει ήδη τέτοια κριτήρια.
Η καύση εγκαταλείπεται από τους υπέρμαχους
Εάν, σύμφωνα με τα παραπάνω, δεν ικανοποιούνται τα κριτήρια για την ανακύκλωση, αυτό σημαίνει ότι στο κόστος, τελικά, της ταφής θα προστεθεί και το αδικαιολόγητο –εκ του αποτελέσματος- κόστος της μηχανικής ανακύκλωσης.
Περαιτέρω, η προτεινόμενη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο καύση, η οποία αποτελούσε μέχρι τώρα μία από τις μεθόδους διαχείρισης σε αρκετά κράτη μέλη, σήμερα αμφισβητείται ή απορρίπτεται. Θεωρείται πλέον μέθοδος επικίνδυνη για το περιβάλλον και τον άνθρωπο λόγω των εκπεμπόμενων ρύπων (εκτιμάται ότι εκπέμπονται πάνω από 2 000 επικίνδυνοι ρύποι, από τους οποίους ελάχιστοι –περίπου 20- έχουν αξιολογηθεί) και σε κάθε περίπτωση δεν συμβαδίζει με το στόχο που αναφέρει η νομοθεσία ότι δηλαδή η διαχείριση των απορριμμάτων πρέπει να εξασφαλίζει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας του άνθρώπου. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η αμφισβήτηση ξεκίνησε από χώρες οι οποίες είχαν πρωτοστατήσει στην επιλογή της καύσης ως μεθόδου διαχείρισης των αποβλήτων (π.χ. Σουηδία, Δανία). Τέλος, ο προτεινόμενος τρόπος διαχείρισης δηλαδή η κατασκευή εργοστασίων και ΧΥΤΑ φαραωνικών διαστάσεων, που θα δέχονται όλη την ποσότητα των παραγόμενων σύμμικτων απορριμμάτων, παραβιάζει τους κανόνες ανταγωνισμού της Ε.Ε. Συγκεκριμένα, αναιρώντας στην πράξη την υποχρεωτική από το νόμο ιεράρχηση, όπως ειπώθηκε παραπάνω, και θέτοντας εκποδών τα στάδια της επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, αποκλείει τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται ήδη και κατέχουν τη σχετική τεχνογνωσία στον τομέα της ανακύκλωσης και κομποστοποίησης δημιουργώντας έτσι συνθήκες μονοπωλίου, που αυξάνουν το κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων το οποίο επωμίζεται ο πολίτης. Στη σχετική ανακοίνωση της κυβέρνησης, άλλωστε, επισημαίνεται ότι σε κάθε περίπτωση κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα μειωθεί το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων για τον πολίτη, το οποίο σήμερα ανέρχεται σε 45 ευρώ ανά τόνο.
Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι την προώθηση του συγκεκριμένου μοντέλου διαχείρισης έχουν αναλάβει από κοινού το εγχώριο πολιτικό προσωπικό –προεξάρχοντος εκείνου της ΔΗΜΑΡ που έχει τη σχετική ευθύνη στο ΥΠΕΚΑ- και η κοινοτική task force. Με βάση τα παραπάνω προκύπτει ότι κινούνται με γνώμονα όχι την ορθή από περιβαλλοντικής απόψεως και τη φθηνή από άποψεως κόστους διαχείριση των αποβλήτων, αλλά την εξυπηρέτηση των συμφερόντων γερμανών επενδυτών, που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με την προσοδοφόρα επιχείρηση των αποβλήτων σε συνεργασία με ντόπια συμφέροντα και ιδίως τον «εθνικό εργολάβο». Φαίνεται ότι (και) το ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων το έχουν εντάξει, κρυφίως, στις «προαπαιτούμενες δράσεις» που πρέπει να υλοποιηθούν στο όνομα της νέας εθνικής ιδέας «της πάση θυσία παραμονής της χώρας στη ζώνη του ευρώ».
* Ο Γιώργος Μπάλιας διδάσκει πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
* Το κόστος εκτινάσσεται, μαζί με τα κέρδη των αναδόχων
Του
Γιώργου Μπάλια*
Ανακοινώθηκε επίσημα, την περασμένη Πέμπτη, ότι θα κατασκευαστούν στην Αττική τέσσερα εργοστάσια για τη διαχείριση των απορριμμάτων, τα οποία εντάσσονται στη γενικότερη πολιτική που ακολουθείται σε όλη την Ελλάδα με την ίδια συνταγή (Δυτική Μακεδονία, Πελοπόννησο, Σέρρες, Αιτωλοακαρνανία, Αχαΐα κ.ά.). Το κοινό χαρακτηριστικό τους στοιχείο είναι η κατασκευή εργοστασίων μηχανικής ανακύκλωσης, βιοξήρανσης-καύσης και ΧΥΤΑ τεράστιων διαστάσεων. Το κόστος μόνο στην Αττική θα ανέλθει στο ποσόν των 1,2 δισ. ευρώ και η όλη διαδικασία θα γίνει με τη μέθοδο ΣΔΙΤ, δηλαδή και με τα χρήματα των ελλήνων πολιτών που θα διατεθούν για την υλοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων.
Πρόκειται για περιβαλλοντικό έγκλημα και για οικονομικό σκάνδαλο πρωτοφανές για κράτος μέλος της ΕΕ διότι τέτοια έργα δεν γίνονται πουθενά αλλού, καθόσον αφενός μεν δεν επιτρέπονται από τη νομοθεσία, αφετέρου βρίσκονται σε απόκλιση από την πολιτική της ΕΕ στο συγκεκριμένο τομέα όπου ο στόχος που τίθεται είναι η «Ευρωπαϊκή κοινωνία ανακύκλωσης». Εδώ, λοιπόν, ακολουθείται η αντίθετη πορεία, δηλαδή η ενθάρρυνση της παραγωγής όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ποσότητας απορριμμάτων, τα οποία θα οδηγούνται υπό σύμμικτη μορφή στα εργοστάσια διαλογής και στους ΧΥΤΑ. Έτσι θα εξασφαλίζονται τα κέρδη του επενδυτή, αφού αυτά θα είναι ανάλογα με την ποσότητα των εισερχόμενων απορριμμάτων. Μερικά στοιχεία τα οποια παραθέτουμε στη συνέχεια, μας δείχνουν το εύρος των παρανομιών από τη σκοπιά της προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας των πολιτών, αλλά και την έκταση του οικονομικού σκανδάλου.
Αντίθετη στη νομοθεσία!
Η προτεινόμενη, λοιπόν, από την τρικομματική κυβέρνηση διαχείριση των απορριμμάτων είναι παράνομη διότι παραβιάζει τη νομοθεσία (ευρωπαϊκή και ελληνική), η οποία επιβάλλει να τηρείται ιεράρχηση στη διαχείριση των αποβλήτων (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση-κομποστοποίηση, αξιοποίηση και τελική διάθεση). Εν προκειμένω, η επιλογή της κατασκευής των συγκεκριμένων εργοστασίων και ΧΥΤΑ, στα οποία θα εισέρχονται όλα τα σύμμικτα απορρίμματα, ακυρώνει την παραπάνω ιεράρχηση, καθόσον παραμερίζονται τα στάδια της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης-κομποστοποίησης. Η μηχανική διαλογή των απορριμμάτων είναι απλώς το φύλλο συκής, για να αποκρυβεί το γεγονός ότι θα είναι ελάχιστη έως μηδαμινή η ανακύκλωση και αξιοποίησή τους με αποτέλεσμα το συντριπτικό μέρος τους να θάβεται στους παρακείμενους ΧΥΤΑ. Απόδειξη αυτού άλλωστε είναι το ότι οι προδιαγραφές των ΧΥΤΑ αντιστοιχούν ακριβώς στην ποσότητα των σύμμικτων απορριμμάτων που εισέρχονται στα εργοστάσια!
Καμία πρόβλεψη για μείωση απορριμμάτων
Η πρόβλεψη για την ποσότητα των απορριμμάτων που θα εισέρχονται στα εργοστάσια και στους ΧΥΤΑ (1,3 εκατ. τόνοι ετησίως), είναι περίπου το σύνολο των παραγόμενων αποβλήτων στην Αττική. Ωστόσο, στη νομοθεσία προβλέπεται ότι για ένα είδος αποβλήτων, τα βιολογικά απόβλητα (κυρίως πράσινα απόβλητα κήπων, αγρών κλπ, όπως επίσης οργανικά απόβλητα εστιατορίων, ξενοδοχείων κ.λπ.) υφίσταται υποχρέωση για διαλογή στην πηγή και για ανακύκλωση-κομποστοποίηση. Η υλοποίηση της παραπάνω υποχρέωσης θα είχε σαν αποτέλεσμα τη δραστική μείωση της εισαγόμενης ποσότητας απορριμμάτων. Να σημειωθεί ότι στη Γαλλία –με βάση τα στοιχεία της κυβέρνησης- τα βιολογικά απόβλητα αντιστοιχούν στο 30% περίπου των αστικών απορριμμάτων και για το λόγο αυτό η γαλλική διοίκηση οργάνωσε τη διαχείριση των εν λόγω αποβλήτων σύμφωνα με τη νομοθεσία, μειώνοντας αντίστοιχα τη συνολική ποσότητα. Επομένως, η παραπάνω εκτίμηση της κυβέρνησης για την εισερχόμενη ποσότητα των σύμμικτων αποβλήτων γίνεται χωρίς να λαμβάνεται υπόψη αυτή η υποχρέωση, πολλώ δε μάλλον που παραβιάζεται. Ο λόγος είναι προφανής: με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η ποσότητα των εισερχόμενων απορριμμάτων και κατά συνέπεια αυξάνονται, αντίστοιχα, τα κέρδη των επιχειρηματιών. Πρόκειται, όπως είναι φανερό, για καραμπινάτη παρανομία.
Επίσης, σύμφωνα με το σχέδιο, στα εργοστάσια που θα κατασκευασθούν θα γίνεται ανακύκλωση μέρους των εισερχόμενων απορριμμάτων μετά τη μηχανική διαλογή τους. Αυτό, όμως, προγραμματίζεται χωρίς να έχει εξασφαλιστεί εκ των προτέρων, όπως απαιτεί η νομοθεσία, η δυνατότητα ανακύκλωσης των προκυπτόμενων υλικών που προκύπτουν. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι η διαδικασία ανακύκλωσης των αποβλήτων υπόκειται σε αυστηρά κριτήρια, έτσι ώστε να μην οδηγηθούμε σε αντίθετα αποτελέσματα, δηλαδή σε προσβολή του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου. Γι’ αυτό το λόγο, αρκετά κράτη μέλη (Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία κλπ) έχουν θεσπίσει ήδη τέτοια κριτήρια.
Η καύση εγκαταλείπεται από τους υπέρμαχους
Εάν, σύμφωνα με τα παραπάνω, δεν ικανοποιούνται τα κριτήρια για την ανακύκλωση, αυτό σημαίνει ότι στο κόστος, τελικά, της ταφής θα προστεθεί και το αδικαιολόγητο –εκ του αποτελέσματος- κόστος της μηχανικής ανακύκλωσης.
Περαιτέρω, η προτεινόμενη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο καύση, η οποία αποτελούσε μέχρι τώρα μία από τις μεθόδους διαχείρισης σε αρκετά κράτη μέλη, σήμερα αμφισβητείται ή απορρίπτεται. Θεωρείται πλέον μέθοδος επικίνδυνη για το περιβάλλον και τον άνθρωπο λόγω των εκπεμπόμενων ρύπων (εκτιμάται ότι εκπέμπονται πάνω από 2 000 επικίνδυνοι ρύποι, από τους οποίους ελάχιστοι –περίπου 20- έχουν αξιολογηθεί) και σε κάθε περίπτωση δεν συμβαδίζει με το στόχο που αναφέρει η νομοθεσία ότι δηλαδή η διαχείριση των απορριμμάτων πρέπει να εξασφαλίζει ένα υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας του άνθρώπου. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η αμφισβήτηση ξεκίνησε από χώρες οι οποίες είχαν πρωτοστατήσει στην επιλογή της καύσης ως μεθόδου διαχείρισης των αποβλήτων (π.χ. Σουηδία, Δανία). Τέλος, ο προτεινόμενος τρόπος διαχείρισης δηλαδή η κατασκευή εργοστασίων και ΧΥΤΑ φαραωνικών διαστάσεων, που θα δέχονται όλη την ποσότητα των παραγόμενων σύμμικτων απορριμμάτων, παραβιάζει τους κανόνες ανταγωνισμού της Ε.Ε. Συγκεκριμένα, αναιρώντας στην πράξη την υποχρεωτική από το νόμο ιεράρχηση, όπως ειπώθηκε παραπάνω, και θέτοντας εκποδών τα στάδια της επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και κομποστοποίησης, αποκλείει τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται ήδη και κατέχουν τη σχετική τεχνογνωσία στον τομέα της ανακύκλωσης και κομποστοποίησης δημιουργώντας έτσι συνθήκες μονοπωλίου, που αυξάνουν το κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων το οποίο επωμίζεται ο πολίτης. Στη σχετική ανακοίνωση της κυβέρνησης, άλλωστε, επισημαίνεται ότι σε κάθε περίπτωση κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα μειωθεί το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων για τον πολίτη, το οποίο σήμερα ανέρχεται σε 45 ευρώ ανά τόνο.
Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι την προώθηση του συγκεκριμένου μοντέλου διαχείρισης έχουν αναλάβει από κοινού το εγχώριο πολιτικό προσωπικό –προεξάρχοντος εκείνου της ΔΗΜΑΡ που έχει τη σχετική ευθύνη στο ΥΠΕΚΑ- και η κοινοτική task force. Με βάση τα παραπάνω προκύπτει ότι κινούνται με γνώμονα όχι την ορθή από περιβαλλοντικής απόψεως και τη φθηνή από άποψεως κόστους διαχείριση των αποβλήτων, αλλά την εξυπηρέτηση των συμφερόντων γερμανών επενδυτών, που ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με την προσοδοφόρα επιχείρηση των αποβλήτων σε συνεργασία με ντόπια συμφέροντα και ιδίως τον «εθνικό εργολάβο». Φαίνεται ότι (και) το ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων το έχουν εντάξει, κρυφίως, στις «προαπαιτούμενες δράσεις» που πρέπει να υλοποιηθούν στο όνομα της νέας εθνικής ιδέας «της πάση θυσία παραμονής της χώρας στη ζώνη του ευρώ».
* Ο Γιώργος Μπάλιας διδάσκει πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου