Περιβαλλοντικό έγκλημα και οικονομικό σκάνδαλο


* Το κόστος εκτινάσσεται, μαζί με τα κέρδη των αναδόχων

Του
Γιώργου Μπάλια*
 
Ανα­κοι­νώ­θη­κε ε­πί­ση­μα, την πε­ρα­σμέ­νη Πέ­μπτη, ό­τι θα κα­τα­σκευα­στούν στην Αττι­κή τέσ­σε­ρα ερ­γο­στά­σια για τη δια­χεί­ρι­ση των α­πορ­ριμ­μά­των, τα ο­ποία ε­ντάσ­σο­νται στη γε­νι­κό­τε­ρη πο­λι­τι­κή που α­κο­λου­θεί­ται σε ό­λη την Ελλά­δα με την ί­δια συ­ντα­γή (Δυ­τι­κή Μα­κε­δο­νία, Πε­λο­πόν­νη­σο, Σέρ­ρες, Αι­τω­λο­α­καρ­να­νία, Αχαΐα κ.ά.). Το κοι­νό χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό τους στοι­χείο εί­ναι η κα­τα­σκευή ερ­γο­στα­σίων μη­χα­νι­κής α­να­κύ­κλω­σης, βιο­ξή­ραν­σης-καύ­σης και ΧΥ­ΤΑ τε­ρά­στιων δια­στά­σεων. Το κό­στος μό­νο στην Αττι­κή θα α­νέλ­θει στο πο­σόν των 1,2 δισ. ευ­ρώ και η ό­λη δια­δι­κα­σία θα γί­νει με τη μέ­θο­δο ΣΔΙ­Τ, δη­λα­δή και με τα χρή­μα­τα των ελ­λή­νων πο­λι­τών που θα δια­τε­θούν για την υ­λο­ποίη­ση ι­διω­τι­κών ε­πεν­δύ­σεων.
Πρό­κει­ται για πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κό έ­γκλη­μα και για οι­κο­νο­μι­κό σκάν­δα­λο πρω­το­φα­νές για κρά­τος μέ­λος της ΕΕ διό­τι τέ­τοια έρ­γα δεν γί­νο­νται που­θε­νά αλ­λού, κα­θό­σον α­φε­νός μεν δεν ε­πι­τρέ­πο­νται α­πό τη νο­μο­θε­σία, α­φε­τέ­ρου  βρί­σκο­νται σε α­πό­κλι­ση α­πό την πο­λι­τι­κή της ΕΕ στο συ­γκε­κρι­μέ­νο το­μέα ό­που ο στό­χος που τί­θε­ται εί­ναι η «Ευ­ρω­παϊκή κοι­νω­νία α­να­κύ­κλω­σης». Εδώ, λοι­πόν, α­κο­λου­θεί­ται η α­ντί­θε­τη πο­ρεία, δη­λα­δή η εν­θάρ­ρυν­ση της πα­ρα­γω­γής ό­σο το δυ­να­τόν με­γα­λύ­τε­ρης πο­σό­τη­τας α­πορ­ριμ­μά­των, τα ο­ποία θα ο­δη­γού­νται υ­πό σύμ­μι­κτη μορ­φή στα ερ­γο­στά­σια δια­λο­γής και στους ΧΥ­ΤΑ. Έτσι θα ε­ξα­σφα­λί­ζο­νται τα κέρ­δη του ε­πεν­δυ­τή, α­φού αυ­τά θα εί­ναι α­νά­λο­γα με την πο­σό­τη­τα των ει­σερ­χό­με­νων α­πορ­ριμ­μά­των. Με­ρι­κά στοι­χεία τα ο­ποια πα­ρα­θέ­του­με στη συ­νέ­χεια, μας δεί­χνουν το εύ­ρος των πα­ρα­νο­μιών α­πό τη σκο­πιά της προ­στα­σίας του πε­ρι­βάλ­λο­ντος και της υ­γείας των πο­λι­τών, αλ­λά και την έ­κτα­ση του οι­κο­νο­μι­κού σκαν­δά­λου.

Αντί­θε­τη στη νο­μο­θε­σία!

Η προ­τει­νό­με­νη, λοι­πόν, α­πό την τρι­κομ­μα­τι­κή κυ­βέρ­νη­ση δια­χεί­ρι­ση των α­πορ­ριμ­μά­των εί­ναι πα­ρά­νο­μη διό­τι πα­ρα­βιά­ζει τη νο­μο­θε­σία (ευ­ρω­παϊκή και ελ­λη­νι­κή), η ο­ποία ε­πι­βάλ­λει να τη­ρεί­ται ιε­ράρ­χη­ση στη δια­χεί­ρι­ση των α­πο­βλή­των (πρό­λη­ψη, ε­πα­να­χρη­σι­μο­ποίη­ση, α­να­κύ­κλω­ση-κο­μπο­στο­ποίη­ση, α­ξιο­ποίη­ση και τε­λι­κή διά­θε­ση). Εν προ­κει­μέ­νω, η ε­πι­λο­γή της κα­τα­σκευής των συ­γκε­κρι­μέ­νων ερ­γο­στα­σίων και ΧΥ­ΤΑ, στα ο­ποία θα ει­σέρ­χο­νται ό­λα τα σύμ­μι­κτα α­πορ­ρίμ­μα­τα, α­κυ­ρώ­νει την πα­ρα­πά­νω ιε­ράρ­χη­ση, κα­θό­σον πα­ρα­με­ρί­ζο­νται τα στά­δια της ε­πα­να­χρη­σι­μο­ποίη­σης και α­να­κύ­κλω­σης-κο­μπο­στο­ποίη­σης. Η μη­χα­νι­κή δια­λο­γή των α­πορ­ριμ­μά­των εί­ναι α­πλώς το φύλ­λο συ­κής, για να α­πο­κρυ­βεί το γε­γο­νός ό­τι θα εί­ναι ε­λά­χι­στη έως μη­δα­μι­νή η α­να­κύ­κλω­ση και α­ξιο­ποίη­σή τους με α­πο­τέ­λε­σμα το συ­ντρι­πτι­κό μέ­ρος τους να θά­βε­ται στους πα­ρα­κεί­με­νους ΧΥ­ΤΑ. Από­δει­ξη αυ­τού άλ­λω­στε εί­ναι το ό­τι οι προ­δια­γρα­φές των ΧΥ­ΤΑ α­ντι­στοι­χούν α­κρι­βώς στην πο­σό­τη­τα των σύμ­μι­κτων α­πορ­ριμ­μά­των που ει­σέρ­χο­νται στα ερ­γο­στά­σια!

Κα­μία πρό­βλε­ψη για μείω­ση α­πορ­ριμ­μά­των

Η πρό­βλε­ψη για την πο­σό­τη­τα των α­πορ­ριμ­μά­των που θα ει­σέρ­χο­νται στα ερ­γο­στά­σια και στους ΧΥ­ΤΑ (1,3 ε­κατ. τό­νοι ε­τη­σίως), εί­ναι πε­ρί­που το σύ­νο­λο των πα­ρα­γό­με­νων α­πο­βλή­των στην Αττι­κή. Ωστό­σο, στη νο­μο­θε­σία προ­βλέ­πε­ται ό­τι για έ­να εί­δος α­πο­βλή­των, τα βιο­λο­γι­κά α­πό­βλη­τα (κυ­ρίως πρά­σι­να α­πό­βλη­τα κή­πων, α­γρών κλπ, ό­πως ε­πί­σης ορ­γα­νι­κά α­πό­βλη­τα ε­στια­το­ρίων, ξε­νο­δο­χείων κ.λπ.) υ­φί­στα­ται υ­πο­χρέω­ση για δια­λο­γή στην πη­γή και για α­να­κύ­κλω­ση-κο­μπο­στο­ποίη­ση. Η υ­λο­ποίη­ση της πα­ρα­πά­νω υ­πο­χρέω­σης θα εί­χε σαν α­πο­τέ­λε­σμα τη δρα­στι­κή μείω­ση της ει­σα­γό­με­νης πο­σό­τη­τας α­πορ­ριμ­μά­των. Να ση­μειω­θεί ό­τι στη Γαλ­λία –με βά­ση τα στοι­χεία της κυ­βέρ­νη­σης- τα βιο­λο­γι­κά α­πό­βλη­τα α­ντι­στοι­χούν στο 30% πε­ρί­που των α­στι­κών α­πορ­ριμ­μά­των και για το λό­γο αυ­τό η γαλ­λι­κή διοί­κη­ση ορ­γά­νω­σε τη δια­χεί­ρι­ση των εν λό­γω α­πο­βλή­των σύμ­φω­να με τη νο­μο­θε­σία, μειώ­νο­ντας α­ντί­στοι­χα τη συ­νο­λι­κή πο­σό­τη­τα. Επο­μέ­νως, η πα­ρα­πά­νω ε­κτί­μη­ση της κυ­βέρ­νη­σης για την ει­σερ­χό­με­νη πο­σό­τη­τα των σύμ­μι­κτων α­πο­βλή­των γί­νε­ται χω­ρίς να λαμ­βά­νε­ται υ­πό­ψη αυ­τή η υ­πο­χρέω­ση, πολ­λώ δε μάλ­λον που πα­ρα­βιά­ζε­ται. Ο λό­γος εί­ναι προ­φα­νής: με τον τρό­πο αυ­τό αυ­ξά­νε­ται η πο­σό­τη­τα των ει­σερ­χό­με­νων α­πορ­ριμ­μά­των και κα­τά συ­νέ­πεια αυ­ξά­νο­νται, α­ντί­στοι­χα, τα κέρ­δη των ε­πι­χει­ρη­μα­τιών. Πρό­κει­ται, ό­πως εί­ναι φα­νε­ρό, για κα­ρα­μπι­νά­τη πα­ρα­νο­μία.
Επί­σης, σύμ­φω­να με το σχέ­διο, στα ερ­γο­στά­σια που θα κα­τα­σκευα­σθούν θα γί­νε­ται α­να­κύ­κλω­ση μέ­ρους των ει­σερ­χό­με­νων α­πορ­ριμ­μά­των με­τά τη μη­χα­νι­κή δια­λο­γή τους. Αυ­τό, ό­μως, προ­γραμ­μα­τί­ζε­ται χω­ρίς να έ­χει ε­ξα­σφα­λι­στεί εκ των προ­τέ­ρων, ό­πως α­παι­τεί η νο­μο­θε­σία, η δυ­να­τό­τη­τα α­να­κύ­κλω­σης των προ­κυ­πτό­με­νων υ­λι­κών που προ­κύ­πτουν. Θα πρέ­πει ε­δώ να ση­μειω­θεί ό­τι η δια­δι­κα­σία α­να­κύ­κλω­σης των α­πο­βλή­των υ­πό­κει­ται σε αυ­στη­ρά κρι­τή­ρια, έ­τσι ώ­στε να μην ο­δη­γη­θού­με σε α­ντί­θε­τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα, δη­λα­δή σε προ­σβο­λή του πε­ρι­βάλ­λο­ντος και της υ­γείας του αν­θρώ­που. Γι’ αυ­τό το λό­γο, αρ­κε­τά κρά­τη μέ­λη (Γαλ­λία, Γερ­μα­νία, Αγγλία κλπ) έ­χουν θε­σπί­σει ή­δη τέ­τοια κρι­τή­ρια.

Η καύ­ση ε­γκα­τα­λεί­πε­ται α­πό τους υ­πέρ­μα­χους

Εάν, σύμ­φω­να με τα πα­ρα­πά­νω, δεν ι­κα­νο­ποιού­νται τα κρι­τή­ρια για την α­να­κύ­κλω­ση, αυ­τό ση­μαί­νει ό­τι στο κό­στος, τε­λι­κά, της τα­φής θα προ­στε­θεί και το α­δι­καιο­λό­γη­το –εκ του α­πο­τε­λέ­σμα­τος- κό­στος της μη­χα­νι­κής α­να­κύ­κλω­σης.
Πε­ραι­τέ­ρω, η προ­τει­νό­με­νη με τον έ­να ή τον άλ­λο τρό­πο καύ­ση, η ο­ποία α­πο­τε­λού­σε μέ­χρι τώ­ρα μία α­πό τις με­θό­δους δια­χεί­ρι­σης σε αρ­κε­τά κρά­τη μέ­λη, σή­με­ρα αμ­φι­σβη­τεί­ται ή α­πορ­ρί­πτε­ται. Θεω­ρεί­ται πλέ­ον μέ­θο­δος ε­πι­κίν­δυ­νη για το πε­ρι­βάλ­λον και τον άν­θρω­πο λό­γω των εκ­πε­μπό­με­νων ρύ­πων (ε­κτι­μά­ται ό­τι εκ­πέ­μπο­νται πά­νω α­πό 2 000 ε­πι­κίν­δυ­νοι ρύ­ποι, α­πό τους ο­ποίους ε­λά­χι­στοι –πε­ρί­που 20- έ­χουν α­ξιο­λο­γη­θεί) και σε κά­θε πε­ρί­πτω­ση δεν συμ­βα­δί­ζει με το στό­χο που α­να­φέ­ρει η νο­μο­θε­σία ό­τι δη­λα­δή η δια­χεί­ρι­ση των α­πορ­ριμ­μά­των πρέ­πει να ε­ξα­σφα­λί­ζει έ­να υ­ψη­λό ε­πί­πε­δο προ­στα­σίας του πε­ρι­βάλ­λο­ντος και της υ­γείας του άν­θρώ­που. Θα πρέ­πει να ε­πι­ση­μαν­θεί ό­τι η αμ­φι­σβή­τη­ση ξε­κί­νη­σε α­πό χώ­ρες οι ο­ποίες εί­χαν πρω­το­στα­τή­σει στην ε­πι­λο­γή της καύ­σης ως με­θό­δου δια­χεί­ρι­σης των α­πο­βλή­των (π.χ. Σουη­δία, Δα­νία). Τέ­λος, ο προ­τει­νό­με­νος τρό­πος δια­χεί­ρι­σης δη­λα­δή η κα­τα­σκευή ερ­γο­στα­σίων και ΧΥ­ΤΑ φα­ραω­νι­κών δια­στά­σεων, που θα δέ­χο­νται ό­λη την πο­σό­τη­τα των πα­ρα­γό­με­νων σύμ­μι­κτων α­πορ­ριμ­μά­των, πα­ρα­βιά­ζει τους κα­νό­νες α­ντα­γω­νι­σμού της Ε.Ε. Συ­γκε­κρι­μέ­να, α­ναι­ρώ­ντας στην πρά­ξη την υ­πο­χρεω­τι­κή α­πό το νό­μο ιε­ράρ­χη­ση, ό­πως ει­πώ­θη­κε πα­ρα­πά­νω, και θέ­το­ντας εκ­πο­δών τα στά­δια της ε­πα­να­χρη­σι­μο­ποίη­σης, α­να­κύ­κλω­σης και κο­μπο­στο­ποίη­σης, α­πο­κλείει τις ε­ται­ρίες που δρα­στη­ριο­ποιού­νται ή­δη και κα­τέ­χουν τη σχε­τι­κή τε­χνο­γνω­σία στον το­μέα της α­να­κύ­κλω­σης και κο­μπο­στο­ποίη­σης δη­μιουρ­γώ­ντας έ­τσι συν­θή­κες μο­νο­πω­λίου, που αυ­ξά­νουν το κό­στος της δια­χεί­ρι­σης των α­πορ­ριμ­μά­των το ο­ποίο ε­πω­μί­ζε­ται ο πο­λί­της. Στη σχε­τι­κή α­να­κοί­νω­ση της κυ­βέρ­νη­σης, άλ­λω­στε, ε­πι­ση­μαί­νε­ται ό­τι σε κά­θε πε­ρί­πτω­ση κα­νείς δεν μπο­ρεί να εγ­γυη­θεί ό­τι θα μειω­θεί το κό­στος δια­χεί­ρι­σης των α­πο­βλή­των για τον πο­λί­τη, το ο­ποίο σή­με­ρα α­νέρ­χε­ται σε 45 ευ­ρώ α­νά τό­νο.
Θα πρέ­πει να υ­πο­γραμ­μι­στεί ό­τι την προώ­θη­ση του συ­γκε­κρι­μέ­νου μο­ντέ­λου δια­χεί­ρι­σης έ­χουν α­να­λά­βει α­πό κοι­νού το εγ­χώ­ριο πο­λι­τι­κό προ­σω­πι­κό –προ­ε­ξάρ­χο­ντος ε­κεί­νου της ΔΗ­ΜΑΡ που έ­χει τη σχε­τι­κή ευ­θύ­νη στο Υ­ΠΕ­ΚΑ- και η κοι­νο­τι­κή task force. Με βά­ση τα πα­ρα­πά­νω προ­κύ­πτει ό­τι κι­νού­νται με γνώ­μο­να ό­χι την ορ­θή α­πό πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κής α­πό­ψεως και τη φθη­νή α­πό ά­πο­ψεως κό­στους δια­χεί­ρι­ση των α­πο­βλή­των, αλ­λά την ε­ξυ­πη­ρέ­τη­ση των συμ­φε­ρό­ντων γερ­μα­νών ε­πεν­δυ­τών, που εν­δια­φέ­ρο­νται να α­σχο­λη­θούν με την προ­σο­δο­φό­ρα ε­πι­χεί­ρη­ση των α­πο­βλή­των σε συ­νερ­γα­σία με ντό­πια συμ­φέ­ρο­ντα και ι­δίως τον «ε­θνι­κό ερ­γο­λά­βο». Φαί­νε­ται ό­τι (και) το ζή­τη­μα της δια­χεί­ρι­σης των α­πο­βλή­των το έ­χουν ε­ντά­ξει, κρυ­φίως, στις «προ­α­παι­τού­με­νες δρά­σεις» που πρέ­πει να υ­λο­ποιη­θούν στο ό­νο­μα της νέ­ας ε­θνι­κής ι­δέ­ας «της πά­ση θυ­σία πα­ρα­μο­νής της χώ­ρας στη ζώ­νη του ευ­ρώ».


* Ο Γιώρ­γος Μπά­λιας δι­δά­σκει πο­λι­τι­κή προ­στα­σίας του πε­ρι­βάλ­λο­ντος στο Χα­ρο­κό­πειο Πα­νε­πι­στή­μιο.